door Annelies van Rijen, bereikcoördinator
Overzicht
Het komende jaar zullen uitgenodigde sprekers de deelnemers van Echoes ondersteunen bij het ontwikkelen van hun eigen kritische en creatieve perspectieven op museumpraktijken. Ze zullen het collectief helpen bij het selecteren van de 'ontbrekende' verhalen die ze willen tentoonstellen in het Huis van de Europese Geschiedenis. Op zaterdag 19 oktober reisde Fadima Aroua van Antwerpen naar Brussel om de leden van Echoes te ontmoeten en met hen te discussiëren over de betekenis van neutraliteit in musea.
Fadima werkt als beleidsadviseur diversiteit en inclusie voor de Universiteit Antwerpen en is jongerenwerker voor Girls in the City, een project dat zich richt op empowerment van meisjes en non-binaire jongeren tussen 12 en 18 jaar in Antwerpen. De doelstellingen van haar workshop waren als volgt:
- Bewustmaken van de concepten neutraliteit en inclusie in de context van een historisch museum
- Een kritische en persoonlijke kijk ontwikkelen op de keuzes die musea maken in het presenteren van historische verhalen
- Interactieve verkenning van de permanente tentoonstelling
Sociaal identiteitswiel
Hoe beïnvloedt onze positie, ons referentiekader en onze privileges of kwetsbaarheid ons werk? De deelnemers aan de workshop gingen verkenden deze vragen door een wiel van sociale identiteit te verkennen, zoals hieronder is afgebeeld. Iedereen dacht 5 minuten na over de volgende vragen:
- Zijn er identiteitskenmerken waar je je het meest bewust van bent?
- Zijn er identiteitskenmerken waar je je het minst bewust van bent?
- Zijn er identiteitskenmerken die bepalen hoe je jezelf ziet?
- Zijn er identiteitskenmerken die bepalen hoe anderen jou zien?
Het groepsgesprek dat hierna plaatsvond, liet de deelnemers inzien hoe sommige aspecten ons bevoorrecht kunnen maken, terwijl andere ons kwetsbaarder kunnen maken. Tegelijkertijd zijn onze identiteiten voortdurend in ontwikkeling en interageren ze met elkaar in een wereld met verschillende sociale posities en verschillende vormen van discriminatie.
Transparant zijn over iemands positie, referentiekader en privileges of kwetsbaarheden, stelt ons in staat om andere perspectieven te erkennen en andere stemmen te laten horen.
Bestaat neutraliteit?
Fadima en het collectief onderzochten vervolgens de betekenis van neutraliteit in musea. Aan de ene kant zien mensen musea als organisaties met een historische erfenis. Deze instituten bewaren en onderwijzen op basis van wetenschappelijke en historische normen. Ze genieten het vertrouwen van het publiek en hebben autoriteit, ze willen inclusief en toegankelijk zijn en er is een algemeen verlangen in deze organisaties om conflicten te vermijden.
Tegelijkertijd liggen curatoriële keuzes aan de basis van wat wel en niet tentoongesteld wordt in een museum. Deze keuzes beïnvloeden ook de interpretatie en het kader van onderwerpen en objecten. Museumprofessionals nemen deze beslissingen in een culturele en politieke context en deze keuzes zijn een weerspiegeling van maatschappelijke waarden. Andere aspecten die in overweging genomen moeten worden bij het nadenken over neutraliteit in musea zijn de verschillende manieren waarop musea gefinancierd worden en de koloniale erfenissen van veel musea.
In deze context zijn er twee benaderingen van diversiteit mogelijk. De ene is om te zeggen “Ik zie geen kleur! Iedereen is gelijk! Een standaardoplossing is voldoende.” Een andere is om het volgende te erkennen: “Ik zie kleur. Mensen zijn verschillend en hebben verschillende behoeften. We zullen meerdere oplossingen nodig hebben.”
Met de eerste benadering benadrukte Fadima dat gelijk behandeld worden op zich niet problematisch is, maar dat het belangrijk is om je voortdurend af te vragen in relatie tot wie of wat je voortdurend wordt genoemd wanneer je het belang van gelijkheid benadrukt.
Maak je eigen tentoonstelling
De workshop eindigde met een interactieve oefening. De groep splitste zich op in drieën en elke groep bezocht de permanente tentoonstelling met de volgende vragen in het achterhoofd:
- Welke verhalen ontbreken momenteel in de tentoonstelling en welke thema's en verhalen kunnen er worden toegevoegd?
- Hoe kunnen ondervertegenwoordigde Europese gemeenschappen erbij betrokken worden?
- Hoe kan de tentoonstelling inclusiever en toegankelijker worden voor een divers publiek?
- Hoe kan de tentoonstelling bezoekers uitnodigen om kritisch na te denken en zich in te leven in het onderwerp?
De workshop eindigde met de presentatie van de ideeën op een visiebord. De volgende aanbevelingen werden besproken voor de Echoes tentoonstelling:
- Breng persoonlijke geschiedenissen naar voren die meer emoties kunnen oproepen.
- Een tentoonstelling die de stemmen naar voren brengt van jongeren die een geschiedenis niet hebben meegemaakt, maar wel het product zijn van die geschiedenis.
- Een licht laten schijnen op geschiedenissen van verzet en demonstratie die vandaag de dag nog steeds doorklinken.
- De geschiedenis bekijken door een andere bril, met andere ogen.
- Streef naar een bezoekerservaring die het gevoel onderstreept: ik mag hier zijn, ik ben hier op mijn plek.
- Creëer een meeslepende ervaring zoals op de 5e verdieping met de appartementensetting.
- - Stel de bezoeker in staat om bij te dragen aan de tentoonstelling: een museum voor de bezoeker, met de bezoeker.
- Toon een immersieve ervaring tussen generaties en neem beelden op van mensen van nu, omdat we ons misschien dichter bij hen voelen.
Als je op de hoogte wilt blijven van Echoes, schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief, want er volgt snel meer nieuws, en volg onze social media accounts. Als je vragen hebt over het project, neem dan contact op met Annelies van Rijen, de projectmanager van Echoes.
Deze workshop is bedacht in samenwerking met Ama Korangteng-Kumi, oprichtster van MINO Art Space.