Gastartikel: Welke verhalen vertelt Europa?

Door Ana Vasconcelos Martins en Sophie L. Vériter Onderzoeksassistenten, Verhalen van Europa, Dahrendorf Programma, European Studies Centre, Universiteit van Oxford

Hoe ongrijpbaar verhalen ook zijn, het zijn krachtige krachten in de geschiedenis die gebeurtenissen net zo goed vorm geven als gebeurtenissen hen. Op een moment dat Europa voor veel uitdagingen staat - economische, sociale, ecologische, politieke, zelfs existentiële en fundamentele - zullen de verhalen die Europa nu vertelt bepalen wat het over tien jaar, en daarna, zal worden. Daarom is het belangrijk om de belangrijkste verhalen te begrijpen die de toekomst van Europa bepalen.

Op de conferentie ter gelegenheid van zijn 10e verjaardag in mei 2019 heeft het Dahrendorf Programma voor de Studie van Vrijheid officieel het project Europa's Verhalen gelanceerd, dat gefinancierd wordt door de Mercator stichting, de ZEIT stichting en de Friedrich Naumann stichting. Het project wil de verhalen vastleggen die Europa vertelt en zou moeten vertellen, evenals wat Europeanen willen dat de EU in de toekomst gaat doen.

Zoals professor Timothy Garton Ash, directeur van Europe's Stories, destijds opmerkte, zijn er potentieel evenveel Europese verhalen als er Europeanen zijn. Maar hoeveel unieke momenten het verhaal van elk individu ook vormgeven, er zijn momenten uit het verleden, huidige zorgen en hoop voor de toekomst van Europa die dwars door de ervaringen van Europeanen van over het hele continent lopen.

Onderzoek & evenementen

Ons team van meer dan 20 onderzoekers uit heel Europa is op zoek gegaan naar de bepalende momenten en doelen die de verhalen van Europa vormen door de volgende onderzoeksmethoden te combineren:

Kwalitatieve interviews met en zelfinterviews door mensen van verschillende generaties, plaatsen en sociale achtergronden, evenals experts uit verschillende vakgebieden;
Opiniepeilingen over EU-beleidsvoorkeuren in samenwerking met het eupinions-project van de Bertelsmann Stichting;
Secundair onderzoek: gegevens verzameld uit andere normatieve, beschrijvende en analytische projecten, evenals interactieve initiatieven zoals websites, podcasts en bewegingen met betrekking tot de thema's van de Verhalen van Europa.

Sinds de Dahrendorf-conferentie ter gelegenheid van de 10e verjaardag, waar de onderzoeksfocus van het project werd besproken door specialisten uit verschillende vakgebieden zoals politiek en theater, heeft ons team ook een conferentie georganiseerd met 'post-89ers' (mensen die ongeveer tussen 1980 en 2000 zijn geboren) in samenwerking met de Mercator Foundation in Berlijn, waar we opiniepeilingen hebben gehouden over de kernvragen van Europa's Verhalen. We hielden ook twee workshops met middelbare scholieren in Duitsland, waar de opvattingen van de generaties over de toekomst van Europa werden besproken. Deze evenementen leverden inzichten en feedback op die cruciaal bleken voor het ontwerp van ons lopende onderzoek.

Belangrijkste voorlopige bevindingen

Onze geïnterviewden beantwoorden een reeks van zes vragen over de momenten die zij het belangrijkst vinden in hun beleving van Europa. Op basis van de eerste 117 van deze lopende interviews, die allemaal kunnen worden bekeken op de website Europa's Verhalen, blijken persoonlijke ervaringen zoals studeren en reizen naar het buitenland meer vormend te zijn dan bepaalde historische gebeurtenissen. Dienovereenkomstig komt de vrijheid van verkeer naar voren als het allerbelangrijkste dat Europa volgens de meeste ondervraagden voor hen persoonlijk heeft gedaan. De meeste ondervraagden, in het VK en in andere Europese landen, beschouwen Brexit als het ergste moment in de recente Europese geschiedenis. Velen, vooral Oost-Europeanen, noemen de Oostelijke uitbreiding van 2004 hun beste Europese moment.

Het aanpakken van de klimaatverandering is het populairste antwoord op de laatste vraag van de interviews over wat onze respondenten zouden willen dat de EU tegen 2030 bereikt had. Deze bevinding vormde gedeeltelijk de basis voor de vragen die we aan de Europeanen stelden in onze eerste speciaal in opdracht gegeven opiniepeiling over de beleidsvoorkeuren van de EU. Naast het klimaatveranderingsbeleid vroegen we ook naar de mening van de mensen over banen en sociale zekerheid. Uit dat onderzoek onder meer dan 12.000 respondenten tussen 16 en 69 jaar in alle 27 EU-lidstaten en het VK kwamen twee van onze meest opmerkelijke bevindingen naar voren: (a) "71% van de Europeanen is voorstander van een universeel basisinkomen (UBI)"; en (b) "53% van de jonge Europeanen denkt dat autoritaire regimes beter in staat zijn om de klimaatcrisis aan te pakken". Deze peiling werd uitgevoerd door onze partner eupinions tussen 5 en 25 maart 2020, wat waarschijnlijk de impact van de pandemie op de bezorgdheid van onze respondenten weerspiegelt.