Door Iosif Király, beeldend kunstenaar, architect en docent, Boekarest, Roemenië
Mail art is volgens aanhangers de meest democratische kunstvorm aangezien deze, zoals sommigen aangeven, gebaseerd is op de meest democratische instelling, namelijk de post. Uitgaande van het beginsel dat wie toegang heeft tot de post postkunstenaar kan worden, volgen alle acties die binnen het netwerk worden ondernomen bepaalde onwrikbare regels: geen censuur – al het ingediende werk wordt tentoongesteld en kan niet teruggestuurd worden. Elke deelnemer ontvangt echter een publicatie of een lijst van deelnemers (namen en adressen). Aan de hand van deze lijst kunnen nieuwe betrokkenen worden geselecteerd of kunnen deelnemers zichzelf onder de aandacht brengen, zodat zij gecontacteerd kunnen worden voor toekomstige projecten. Voorts zijn postkunstwerken en archieven niet bedoeld voor commercieel gebruik.
In de hedendaagse kunstwereld is een kunststuk pas van blijvende aard wanneer het beoordeeld is door critici, curatoren, galeriehouders en verzamelaars. In de wereld van mail art daarentegen hoeft het stuk alleen maar de postmedewerkers te passeren. Deze uitdaging van Duchamp is in de wereld geslingerd door Fluxus-kunstenaar Ray Johnson en zijn New York Correspondence School.
Het netwerk begon vorm te krijgen in de jaren 1960, maar bereikte pas twee decennia later zijn hoogtepunt. Een paar Roemeense kunstenaars van voornamelijk mijn generatie werden rond die tijd ook actief binnen het netwerk. Mail art was gericht op communicatie, vrijheid, het vrij uitwisselen van artistieke ideeën, het overtreden van culturele grenzen, en het plaatsen van vraagtekens bij sociale taboes. Kortom, alles wat het communistisch regime in Roemenië (en alle totalitaire regimes in het algemeen) het meest vreesde.
Hierdoor kwamen alle activiteiten van de deelnemers van het netwerk onder toezicht en censuur te staan. Aan het einde van de jaren 80 was het netwerk bijna volledig in de kiem gesmoord. Ik was er nooit zeker van of mijn berichten hun bestemming zouden bereiken en of ik alle berichten die voor mij bedoeld waren, zou ontvangen.
Nu kijk ik niet met plezier terug op de jaren 80 maar het mail-art-avontuur is een mijlpaal die voor mij steeds vastere vormen aanneemt en die ik, hoewel hij in de tijd wegtrekt, steeds dichterbij voel komen.
Foto: Mail art door Radu Igaszag (geboren in 1953), Roemenië
