Historie de la conscience européenne

Taja Vovk van Gaal, academisch projectleider van het Huis van de Europese geschiedenis, heeft aan dit boek een hoofdstuk bijgedragen waarin zij uiteenzet hoe het museum tot stand gekomen is.

©Collège des Bernardins, 2016.

Beschikbare formaten en talen

Een geschiedenis van het Europees bewustzijn

Vanuit de diepten van de geschiedenis hebben Europeanen een originele versie van eenheid in verscheidenheid gecreëerd, een vorm van gemeenschappelijk bewustzijn. Deze visie combineert de Griekse neiging tot universaliteit, de Romeinse voorliefde voor recht en de joods-christelijke (en ook islamitische) voorstelling van een almachtige en barmhartige God, evenals het humanisme van de renaissance en de bijdragen van de Verlichting.

De geschiedenis van het Europese bewustzijn wordt ook gekenmerkt door een terugkerende spanning tussen gehechtheid aan de rechtsstaat en een imperialistische visie op de wereld. De Europeanen hebben zich gebogen over het onderscheid tussen wereldlijke en religieuze macht, de bijdrage van religies aan het algemeen belang, het streven naar een politiek systeem dat de gelijkheid van burgers bevordert, een verticale machtsstructuur die het mogelijk maakt verschillen te overstijgen. Maar de Europese liefde voor vrijheid gaat ook gepaard met geweld en een afwijzing van anders-zijn.

Het Europese bewustzijn wordt ook gekenmerkt door een gevoel van artistieke creativiteit en wetenschappelijke ontdekkingen. De Europeaan is iemand die altijd zijn blik wil richten op wat verder weg ligt. Zoals wordt verteld in de mythe van de ontvoering van prinses Europa door Zeus, die haar meeneemt naar Tyr, heeft de Europeaan geprobeerd zich te onderscheiden van zijn buren, terwijl hij het beste van hen heeft overgenomen.

De oorspronkelijke methode van deze eerste Geschiedenis van het Europese bewustzijn is het voorstellen van een open en niet-uitputtend verhaal van elkaar kruisende perspectieven, op een moment dat Europa zich vragen stelt over zijn toekomst.