Tentoonstelling van het Huis van de Europese geschiedenis trekt de wijde wereld in
De oude Grieken – zo klinkt de mythe – slaagden erin om met een houten paard hun vijand om de tuin te leiden en de muren van de stad Troje binnen te dringen. Eeuwenlang al worden vervalsingen en oplichterij ingezet om bepaalde doelstellingen te bereiken, zowel in het kader van oorlog, politiek en economie als op andere gebieden van menselijke activiteit. De tentoonstelling “Fake for Real. Een geschiedenis van vervalsingen”, die ruim een jaar geleden de deuren opende in het Huis van de Europese geschiedenis in Brussel, gaat dieper in op dit thema. Nu is het op tournee door Europa en bezoekt het steden als Thessaloniki, Sofia, Boedapest, Boekarest, Gdansk en Kristianstad.
“Fake for Real” laat bezoekers kennismaken met een selectie uit de talrijke voorbeelden van namaak en vervalsing die de geschiedenis rijk is. De tentoonstelling schetst de historische omstandigheden waarin vervalsingen opduiken, gaat op zoek naar de onderliggende belangen en beweegredenen en laat telkens zien wat de gevolgen waren. Vervolgens ziet de bezoeker hoe de waarheid uiteindelijk aan het licht kwam. “Fake for Real” is chronologisch opgebouwd rond zes grote thema’s en toont een selectie van meer dan 100 artefacten uit de collectie van het Huis van de Europese geschiedenis, aangevuld met films en interactieve spelletjes.
Wat is er te zien?
Aan de hand van een aantal casestudy’s vertellen we verhalen over vervalsing en bedrog: zo maakt de bezoeker kennis met de vermeende schenking van Constantijn, de gemanipuleerde biografieën van middeleeuwse heiligen en nagemaakte kunstwerken en consumptiegoederen. We tonen een uitgebreid scala aan voorwerpen, kunstwerken, afbeeldingen, documenten van historisch belang, kaarten waarop denkbeeldige gebieden staan afgebeeld, verdragen over hekserij en vervalste bewijzen om een Franse officier van spionage te beschuldigen – een verhaal dat de geschiedenis is ingegaan als de Dreyfusaffaire. Het laatste deel van de tentoonstelling is gewijd aan “Het tijdperk van post-truth?”. Met behulp van interactieve spelletjes en video’s kunnen bezoekers zelf aan factchecking doen, beslissen wat geschikt is voor publicatie en wat moet worden gecensureerd, en onze innovatieve “filterbubbel” uitproberen die laat zien hoe sociale media werken. De tentoonstelling eindigt met een interactieve tijdlijn over Russische desinformatie en een meeslepende artistieke installatie over hetzelfde onderwerp in de context van de huidige oorlog. Alle stukken tonen op een treffende en unieke manier hoe mensen vat willen krijgen op de wereld of bepaalde dingen doelbewust verkeerd willen voorstellen.
Bezoekerservaring
De tentoonstelling stimuleert de bezoekers na te denken over de manier waarop onwaarheden worden verteld en vervalsingen worden gemaakt en over de beweegredenen die hierachter schuilen. Er wordt ook uitgelegd dat deze onwaarheden door middel van een kritische houding, de wetenschap of simpelweg door nieuwsgierigheid uiteindelijk worden ontmaskerd. “Fake for Real” biedt een dieper inzicht in de verschillende betekenissen die in de loop van de geschiedenis werden toegekend aan de begrippen waarheid, vervalsing en bewijs.
De motieven, strategieën en methoden van bedriegers en vervalsers komen voort uit bepaalde politieke en maatschappelijke omstandigheden. Toch blijkt het een universeel kenmerk van de mens om in vervalsingen te geloven, en zijn de beweegredenen die mensen ertoe aanzetten anderen te misleiden evenzeer universeel. De tentoonstelling heeft vooral tot doel mediageletterdheid te bevorderen, historische voorbeelden te geven om mensen te stimuleren kritisch na te denken, en de bezoekers tips te geven om in deze tijd om te gaan met desinformatie.
Persberichten
Fake For Real at Teloglion Art Foundation, Thessaloniki, Greece
English (808.76 KB - PDF)Fake For Real at National Ethnographic Museum, Sofia, Bulgaria
English (584.2 KB - PDF)Locaties
Teloglion Stichting voor Schone Kunsten
Thessaloniki, Griekenland
02/02/2024 - 16/06/2024
Nationaal Etnografisch Museum
Sofia, Bulgarije
16/07/2024 - 20/10/2024
Open Society Archive
Boedapest, Hongarije
18/11/2024 - 16/02/2025