Posters • reclame, propaganda en protest
30 april 2022 - november 2022
De geïllustreerde poster kwam in de late 19e eeuw op in Europa, in een steeds commerciëlere wereld waarin nadien ook botsende politieke ideologieën zichtbaar werden. Door hun indrukwekkende afmetingen en aanwezigheid overheersten posters de publieke ruimte en bepaalden ze mee het stadsbeeld. Ook al zijn posters vluchtig en worden ze specifiek voor één moment gemaakt, toch zijn er dus veel terugkerende elementen die we tot op vandaag op posters zien verschijnen en die onderdeel zijn geworden van het culturele geheugen. Propaganda uit de twee wereldoorlogen en de Koude Oorlog, de explosieve groei van culturele uitwisselingen, toerisme en de opkomst van veelstemmige sociale bewegingen na de Tweede Wereldoorlog: al deze thema’s komen aan bod in de tentoonstelling “Als muren spreken”. Aan de hand van een selectie uit de postercollectie van het Huis van de Europese geschiedenis worden de complexe lagen van de Europese eenheid en verdeeldheid getoond. De posters weerspiegelen de ontwikkeling en verandering van de publieke ruimte in Europese steden. De tentoonstelling gaat op zoek naar de veelbetekenende veranderingen in de ontwerpgeschiedenis van Europese posters en probeert transnationale parallellen en onderlinge verbanden bloot te leggen.
Opening van de tijdelijke tentoonstelling - 30 april 2022 - Doe in het museum mee met een uitgebreid activiteitenprogramma: een live tekenvoorstelling van kunstenaar, schrijver en cartoonist Dan Perjovschi, een creatieve workshop waar de bezoekers hun eigen poster ontwerpen over een onderwerp dat zij van belang vinden voor Europa, en rondleidingen door de galerijen van de tijdelijke tentoonstelling!
Deelname aan een workshop: In “Muren spreken..., maar wat heb jij te vertellen?” worden lagere scholen langs de mijlpalen van de Europese geschiedenis geleid. We stellen onszelf de vraag of de afbeelding op een poster wel te vertrouwen is. Zo reiken we leerlingen de handvatten aan om afbeeldingen uit het verleden te analyseren. Leerlingen van de middelbare school bieden we de mogelijkheid om via posters over de Europese geschiedenis te leren. Thema’s als mensenrechten, migratie, Europese verkiezingen en conflicten, maar ook culturele en sportevenementen komen aan bod.
Inhoud tentoonstelling
In de Inleiding wordt de rol van posters in het Europese publieke leven beschreven en wordt de toeschouwer uitgenodigd na te denken over verschillende benaderingen van het werelddeel Europa te benaderen, zowel als geografisch gebied en als concept.
©-Studio Harm Rensink
The section Turmoil and unity traces the role of posters as agents and witnesses of the ideological encounters and confrontations that have shaped European history since the First World War. Its title is a reference to the antagonisms and tensions underlying the ideological struggles and armed conflicts in Europe throughout the 20th century, but conversely, it also articulates the will to cooperate and advance through peaceful and mutual efforts.
©-Studio Harm Rensink
In het volgende deel, Barrières en verbindingen, wordt het tweeledige karakter van grenzen onder de loep genomen. Grenzen kunnen immers zowel fysieke als conceptuele, kunstmatige als natuurlijke barrières zijn. Europa staat centraal in de actuele debatten over migratie en mensenrechten enerzijds, en nationale soevereiniteit en protectionisme anderzijds. Daarbij wordt Europa gezien als veilige haven van mensenrechten, maar ook als hardvochtig fort. Culturele evenementen, sport, festivals en beurzen vormen een afspiegeling van het streven naar een ideale samenleving en helpen zo te bepalen wat het op sociaal, cultureel, economisch en persoonlijk vlak betekent om Europeaan te zijn.
©-Studio Harm Rensink
Het onderdeel Activisme en protest, is gewijd aan de verzetsposter als ideaal instrument om politieke eisen uit te drukken en als kostbare getuige van de strijd voor de mensenrechten. In het naoorlogse Europa ontstond een complex samenspel van steeds meer uiteenlopende politieke eisen, belangenconflicten en opvattingen van rechtvaardigheid, als uiting van het pluralisme en de polarisatie die kenmerkend zijn voor de moderne samenleving.
©-Studio Harm Rensink
Het laatste deel van de tentoonstelling draagt de titel Na de poster? en hier wordt stilgestaan bij de rol van posters nu en in de toekomst. Ondanks de digitale vooruitgang van de 21e eeuw worden posters nog altijd gebruikt om ons gedrag en onze loyaliteit te beïnvloeden. In dit deel zijn ook kunstwerken opgenomen, omdat kunst ons vaak aanzet tot nadenken over ons bestaan en onze omgeving.
©-Studio Harm Rensink
Inleiding
Europa Regina
Johannes Putsch (1516–1542)
Tirol, Heilige Roomse Rijk, 1534
Museum Retz, Oostenrijk
Europa Regina
Europa!
Carmen Moreno (geb. 1964)
Poster voor de verkiezingen voor het Europees Parlement
Spanje/Nederland, 1999
Europa!
Istanbul bye bye!
Uwe Loesch (geb. 1943)
Duitsland, 2006
Istanbul bye bye!
Tumult en eenheid
Britons [Lord Kitchener] wants You. Join Your Country’s Army!
Alfred Leete (1882–1933)
Verenigd Koninkrijk, 1914
Replica
Imperial War Museum, Londen, Verenigd Koninkrijk
Britons [Lord Kitchener] wants You. Join Your Country’s Army!
![Britons [Lord Kitchener] wants You. Join Your Country’s Army!](/sites/default/files/styles/oe_bootstrap_theme_medium_no_crop/public/2023-08/2_britons.jpg?itok=65Wd-7zt)
Dan Mladosti
(Youth Day)
Novi kolektivizem (NK)
Socialistische Republiek Slovenië, Joegoslavië, 1987
Dan Mladosti
Einheit Europas so oder so
(European unity one way or the other)
Pro-Europese, anticommunistische poster
Ondertekend met de initialen M G
West-Duitsland, ca. 1950
Einheit Europas so oder so
Europe – All Our Colours to the Mast
Reyn Dirksen (1924–1999)
Bekroond met de eerste prijs bij een posterwedstrijd
Nederland, 1950
Europe – All Our Colours to the Mast
Rakennetaan Eurooppaa ydhessä
(Building Europe Together)
Ontwerper: FreeForm
Poster ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van het Verdrag van Rome
Belgium, 1997
Rakennetaan Eurooppaa ydhessä
Barrières en verbindingen
Frontières = Répression
(Borders = Repression)
Atelier populaire
Parijs, Frankrijk, mei 1968
Frontières = Répression
Trans Europ Express verbindet 70 Städte Europas
(Trans Europ Express connects 70 cities in Europe)
Jan Rodrigo (1921–2013)
Nederland, 1957
Trans Europ Express verbindet 70 Städte Europas
Le- és felszállásnál legyünk körültekintőek
(Be careful when getting on and off the train)
Hongarije, 1964
Le- és felszállásnál legyünk körültekintőek
Europe. Fly Irish Air lines
Piet Sluis (1929–2008)
Ierland, ca. 1955
Europe. Fly Irish Air lines
Olympic Games, Berlin 1936
Franz Theodor Würbel (1858 –1943)
Duitsland, 1936
Olympic Games, Berlin 1936
Activisme en protest
Madonna and Christ with rainbow halos
Elżbieta Podleśna (geb. 1968)
Polen, 2019
Madonna and Christ with rainbow halos
Je suis Charlie
(I am Charlie)
Joachim Roncin (geb. 1976)
Frankrijk, 2015
Je suis Charlie
Voice of democracy in danger!
Doğan Arslan
Turkije/Slowakije, 2018
Voice of democracy in danger!
Cardiogram [Seismograph]
Czeslaw Bielecki (b. 1948)
Polen, 1980
Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk, Polen
Cardiogram [Seismograph]
![Cardiogram [Seismograph]](/sites/default/files/styles/oe_bootstrap_theme_medium_no_crop/public/2023-08/4_cardiogram.jpg?itok=SqQ7sxEH)
Frieden ist möglich!
(Peace is possible!)
Wolfgang Janisch
Oost-Duitsland, 1988
Stiftung Haus der Geschichte, Zeitgeschichtliches Forum Leipzig, Duitsland
Frieden ist möglich!
Na de poster?
Interview met Rab Harling over de fotoreeks “Abandon Your Dreams”. Gefilmd door Shosho voor de tijdelijke tentoonstelling van het Huis van de Europese geschiedenis “Als muren spreken! Posters – reclame, propaganda en protest”.
© Shosho/Huis van de Europese geschiedenis 2022
Commercial Road
Rab Harling (geb. 1972)
Groot-Brittannië, 2009-2010/2022
Commercial Road
Abandon Your Dreams
Rab Harling (geb. 1972)
Groot-Brittannië, 2009-2010/2022
Abandon Your Dreams
Abandon Your Dreams
Rab Harling (geb. 1972)
Groot-Brittannië, 2009-2010/2022
Abandon Your Dreams
Rue du fort Bourbon, Luxembourg, 1998
(Fort Bourbon Street, Luxembourg, 1998)
Jacques Villeglé (geb. 1926)
Musées de la Ville de Luxembourg
Rue du fort Bourbon, Luxembourg, 1998
Leeroverzicht
Posters zijn dragers van informatie, maar ze kunnen ook educatief of zelfs manipulatief zijn. Ze geven blijk van de maatschappelijke strijd om ideeën, macht of rijkdom en geven de burgers een hoorbare stem in verschillende sociale, culturele of politieke kwesties. Anders uitgedrukt, kunnen posters instrumenten en getuigen zijn van ideologische confrontaties in de Europese geschiedenis omdat ze een zeefdruk van de toenmalige situatie zijn en (ze) een kostbaar archief aan Europese verhalen vormen. Dit onderwerp is dus zowel voor burgers als voor jongere studenten een geschikt leerinstrument om mediageletterdheid te bevorderen en de historische evolutie van de “publieke ruimte” in Europa te verkennen.
Afbeelding van posterontwerpstation
Het leerprogramma van “Als muren spreken” is erop gericht boeiende publiekservaring en sterke leercomponenten aan te bieden om de bezoekers te helpen deze posters in een bredere context te plaatsen. Wat was de historische context van deze poster, van idee tot impact? Wie heeft de poster gemaakt? Wie was het doelpubliek? In het leerprogramma komen verschillende leerstijlen en perspectieven aan bod. De specifieke interactieve onderdelen van deze tentoonstelling zijn:
Afbeelding van posterontwerpstation
“Laten we samen een poster ontwerpen” is een interactieve halte waar bezoekers hun eigen poster kunnen maken met knipsels uit de tentoonstelling. Bedenk een originele slogan en volg de ontwerpregels die je geleerd hebt tijdens je bezoek en wie weet tonen we jouw poster wel op één van de schermen in de tentoonstelling.
Afbeelding van posterontwerpstation
“Verbanden zoeken!” – De bezoekers worden uitgedaagd om de posters die ze net ontdekt hebben in de juiste context te plaatsen. Ze moeten de poster linken aan de juiste historische afbeelding waarop de context, de maker of het doelpubliek van de poster te zien is. Zo stappen ze op een speelse manier in de schoenen van een geschiedkundige.
Diploma van de activiteit "Links zoeken"
In “Muren spreken..., maar wat heb jij te vertellen?” worden lagere scholen langs de mijlpalen van de Europese geschiedenis geleid. We stellen onszelf de vraag of de afbeelding op een poster wel te vertrouwen is. Zo reiken we leerlingen de handvatten aan om afbeeldingen uit het verleden te analyseren. Leerlingen van de middelbare school bieden we de mogelijkheid om via posters over de Europese geschiedenis te leren. Thema’s als mensenrechten, migratie, Europese verkiezingen en conflicten, maar ook culturele en sportevenementen komen aan bod.
Rondleidingen door de school - poster ontworpen door jonge student tijdens voorbereidende workshop.
